Fascynacje Bogiem w literaturze średniowiecznej, renesansowej, barokowej oraz współczesnej. Z jakiego powodu człowiek potrzebuje Boga i kogo chce w Nim widzieć: stwórcę, pocieszyciela, brata, przyjaciela...? Twoje przemyślenia na ten temat.

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 12.07.2024 o 15:21

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 12.07.2024 o 14:26

W XVIII wieku, francuski filozof Voltaire napisał słowa: "Gdyby Bóg nie istniał, należałoby go wymyślić." Ta wypowiedź nie tylko stanowi esencję ateistycznej krytyki, ale jednocześnie podkreśla fundamentalne znaczenie Boga dla ludzkości. Bóg staje się nośnikiem wartości, takich jak dobro, prawda, sprawiedliwość, miłosierdzie i miłość, które nadal są filarami ludzkiego istnienia. Pomimo upływu wieków, poszukiwania duchowości i wiary nie straciły na aktualności, co potwierdzają zarówno codzienne doświadczenia, jak i literatura różnych epok. Od średniowiecza przez renesans, barok aż po współczesność, literatura oddaje różnorodne fascynacje Bogiem, pokazując, jak różne były powody, dla których człowiek potrzebował i potrzebuje Boga, oraz jaką rolę pragnie Mu przypisać: Stwórcy, Pocieszyciela, Brata, Przyjaciela.

W literaturze średniowiecznej Bóg stoi w centrum życia ludzkiego, a wszystkie działania i myśli ludzi odnosiły się do Niego. Był to czas, w którym życie ziemskie było postrzegane jako preludium do wieczności. Człowiek cierpiał tutaj, aby zasłużyć na wieczne szczęście w Królestwie Niebieskim. "Legenda o świętym Aleksym" to doskonały przykład takiej postawy – tytułowy bohater, żyjący w ascezie, oddaje swoje życie Bogu, umartwiając się. Aleksy staje się wzorem człowieka, którego życie jest całkowicie podporządkowane Bogu. Bóg jest tutaj Stwórcą i Władcą, któremu należy się bezwarunkowe posłuszeństwo i miłość. Podobnie "Bogurodzica", pochodząca z tego samego okresu, przedstawia Maryję i Jana Chrzciciela jako pośredników między Bogiem a człowiekiem, wskazując, że do Boga trzeba iść przez świętych. Pieśń ta, śpiewana przez rycerstwo przed bitwami, podkreślała, że Bóg był także obrońcą i patronem tych, którzy walczyli w Jego imię. Natomiast Kroniki Galla Anonima ukazują Boga jako prawomocnego Króla, który legitymizuje władzę świeckich monarchów, dając im nieusuwalne prawo do rządzenia swoim ludem. W średniowieczu Bóg był przede wszystkim Stwórcą i Suwerenem, wokół którego krążyło całe życie duchowe i świeckie.

Renesans to z kolei epoka zmiany, w której człowiek i jego sprawy zaczynają być bardziej doceniane. Humanizm renesansowy przynosi ze sobą koncentrację na ziemskich aspektach życia, jednak Bóg nie zostaje całkowicie odsunięty na boczny tor. Przykładem jest Mikołaj Rej, głęboko religijny protestant, który w moralitetach "Jozef" i "Kupiec" podkreśla ważność wiary nad uczynkami. Innym przykładem jest Jan Kochanowski, autor słynnego hymnu "Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?", który ukazuje Boga jako miłosiernego artystę hojnie obdarzającego swoje stworzenie. Jednakże w cyklu "Trenów", po śmierci córki, jego wizja Boga staje się bardziej złożona – Pan staje się tajemniczy i nie w pełni zrozumiały. W renesansie Bóg jest zarówno Stwórcą, jak i miłosiernym Artystą, ale staje się też bytem tajemniczym, którego decyzje nie zawsze są dla człowieka zrozumiałe.

Barok przynosi ze sobą dezintegrację renesansowej harmonii, co jest wynikiem odkryć naukowych, takich jak teoria heliocentryczna Kopernika, które zaczynają podważać dotychczasową wizję świata. W poezji barokowej, jak u Daniela Naborowskiego, widzimy próbę odnalezienia równowagi między pobożnymi uczynkami a rozkoszami doczesnego życia. W jego wierszu "Marność" Bóg jest kimś, kto z jednej strony wymaga od człowieka pobożności, ale z drugiej pozwala również cieszyć się życiem. Mikołaj Sęp Szarzyński w swoich wierszach prezentuje Boga jako surowego sędziego, przed którym każdy człowiek musi stawić się po śmierci. Człowiek jest tu przedstawiony jako grzesznik, nieustannie walczący o zbawienie swojej duszy. W baroku Bóg staje się bardziej surowym Sędzią, ale nadal jest także Przewodnikiem, który pomaga odnaleźć równowagę w życiu.

Literatura współczesna wciąż mierzy się z tematem Boga, choć często w nowoczesnym, krytycznym kontekście. Autorzy współcześni próbują przekroczyć stereotypy i dotrzeć do głębszego, bardziej osobistego zrozumienia Boga. Poeci i pisarze często zmagają się z kryzysem wiary, zadając egzystencjalne pytania. Współczesna poezja, jak przykłady fragmentów z poezji Tadeusza Różewicza czy Zbigniewa Herberta, często dotyka problemu tajemnicy istnienia i próby zrozumienia, kim jest Bóg dla współczesnego człowieka. Kryzys wiary, niepewność co do istnienia Boga i Jego roli w świecie to motywy przewodnie, które wpływają na interpretację Boga jako bytu osobowego, przyjaciela czy ojca. Zmagania artystów ze wspomnianym problemem podkreślają, że współczesne podejście do Boga często jest bardziej intymne, refleksyjne, lecz jednocześnie pełne wątpliwości i poszukiwań.

Podsumowując, literatura różnych epok oddaje różne fascynacje Bogiem, pokazując, jak na przestrzeni wieków zmieniało się rozumienie Jego roli. Ludzie potrzebują Boga z wielu powodów – jako Stwórcy, Pocieszyciela, Ratującego, Przewodnika. Bóg jako wyraziciel najwyższych wartości, takich jak miłość, sprawiedliwość i miłosierdzie, wciąż pozostaje niezmiennie istotny. Moje osobiste przemyślenia na ten temat skłaniają mnie do refleksji, że Bóg jest dla człowieka kimś więcej niż tylko ideą – jest towarzyszem w trudnych momentach, źródłem nadziei oraz jedyną stałą w zmieniającym się świecie.

Gdyby przyjąć perspektywę Voltaire'a, można by powiedzieć, że mimo wyzwań XX i XXI wieku, potrzeba wiary i duchowego przewodnictwa jest nieodzowna. Człowiek w swej istocie pragnie widzieć w Bogu oparcie – kogoś, kto jest niezmienny, wszechmocny, ale i bliski. Fascynacje Bogiem, niezależnie od epoki, pozostają niezmienne w swojej naturze, wskazując na potrzebę wyższej, duchowej rzeczywistości w życiu człowieka.