Na wybranych przykładach z literatury obcej i polskiej omów ewolucję dramatu

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 3.02.2024 o 21:32

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 3.02.2024 o 19:33

Dramat od czasów antycznych do współczesności przeszedł długą drogę rozwoju, która wpłynęła nie tylko na jego formę, ale także na treści przekazywane przez dramaturgów. Historia dramatu rozpoczyna się w starożytnej Grecji, gdzie związany był z Dionizjami, świętami ku czci boga wina i ekstazy – Dionizosa. Podczas tych uroczystości prezentowano tragedie i komedie, odwołujące się do mitycznych opowieści i problemy moralne oraz społeczne. Zasady świata przedstawionego, znane jako jedność czasu, miejsca i akcji, oraz struktura składająca się z prologu, parodos, epeisodiów, stasimonów, exodusu i często dodawanego epilogu, były fundamentami dramatu antycznego. Do najważniejszych innowacji należało wprowadzenie przez Sofoklesa reguły trzech aktorów, dzięki której możliwe stało się przedstawienie złożonego konfliktu tragicznego, jak ten znany z "Antygony".

Rozwój dramatu średniowiecznego kontrastuje z antycznymi tradycjami poprzez wprowadzenie misteriów, moralitetów i mirakli. Dzieła te miały charakter religijny i dydaktyczny, oparte były na alegoriach, które uwypuklały moralne przesłanie. Przykładem takiej formy dramaturgii jest "Historyja o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim" Mikołaja z Wilkowiecka, wystawiana z myślą o edukacji i umacnianiu wiary.

Ewolucję dramatu w renesansie można obserwować poprzez powrót do antycznych wzorców, tym razem ujętych w ducha humanizmu. "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego to przykład sztuki, która zachowała budowę tragedii antycznej, jednak przystosowaną do nowożytnych realiów. Tymczasem w twórczości Williama Szekspira, jak w "Hamlecie", widzimy rozluźnienie zasad klasycznych i głębszą charakterystykę postaci.

W epoce romantyzmu dramat stał się gatunkiem otwartym na eksperymenty formy i treści, zbliżając się do form niescenicznych. Inspiracją dla polskich twórców, takich jak Adam Mickiewicz w "Dziadach" cz. III, Juliusz Słowacki w "Kordianie" i "Balladynie", stał się "Faust" Goethego. W twórczości romantyków znajdujemy połączenie dramatu z filozofią i poszukiwaniami wewnętrznymi bohaterów.

Dramat pozytywistyczny w Polsce posiadał nieliczne, lecz znaczące przykłady, jak "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza, której celem było nie tyle przedstawienie rozrywki, co nauczanie i propagowanie idei pracy u podstaw.

W okresie modernizmu dramaturgowie skupili się na realiście społecznym i naturalizmie, czego przykładem jest "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej. Symbolizm i ekspresjonizm znajdujemy natomiast w takich dziełach, jak "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, będące zwierciadłem polskiej duszy i tożsamości.

Periody międzywojenne to kontynuacja modernizmu z wyraźnymi wpływami kreacjonizmu. Dzieła takie jak "Dom kobiet" Zofii Nałkowskiej czy "Uciekła mi przepióreczka" Stefana Żeromskiego stały się przykładem nowych poszukiwań formy i znaczenia dramatu.

Współczesność to przede wszystkim awangarda i przemiany tradycyjnego dramatu. Twórcy tacy jak Sławomir Mrożek czy Tadeusz Różewicz odeszli od dotychczasowych konwencji, wprowadzając do dramatu ironię, absurd i krytykę społeczeństwa. Można zatem zakładać, iż w przyszłości dramat będzie kontynuował swoją ewolucję, stając się polem do eksperymentów z formą, stylami i treściami.

Omówione przykłady dzieł literackich pokazują, że dramat od zarania swojej historii, przez średniowiecze i renesans, romantyzm i pozytywizm, modernizm i kreacjonizm, po dobie współczesnej, stale ewoluował. Odnajdujemy w nim zmiany formalne i tematyczne, które świadczą o nieustannym poszukiwaniu nowych środków wyrazu i sposobach wpływania na widza oraz czytelnika. Przyszłość dramatu, choć niepewna, z pewnością przyniesie fascynujące kierunki jego rozwoju.