Wpływ czasów na sposób widzenia świata w literaturze polskiej

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 9.04.2024 o 11:53

Rodzaj zadania: Rozprawka

Dodane: 4.04.2024 o 16:39

Czasy, w których żyjemy, mają ogromny wpływ na nasz sposób postrzegania świata, kształtują naszą wrażliwość, wartości oraz postawy. W literaturze, ta kwestia jest często podkreślana, a pisarze przez lata pokazywali, jak odmiennie mogą ludzie reagować na te same zjawiska, w zależności od epoki, w której przyszło im żyć. Na przykładzie "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego oraz "Lalki" Bolesława Prusa i "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej, można przeanalizować, w jaki sposób epoka wpływa na sposób widzenia świata przez człowieka.

"Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego ukazuje Polskę chwilę po odzyskaniu niepodległości. Postać głównego bohatera, Cezarego Baryki, jest przykładem młodego człowieka, którego sposób widzenia świata zostaje w znacznym stopniu ukształtowany przez burzliwe czasy, w których przyszło mu dorastać. Przeżywając rewolucję, wojnę oraz trudności związane z odbudową państwa, Baryka doświadcza rozczarowania rzeczywistością, co skutkuje jego cynicznym podejściem do życia i ludzi. Jednocześnie jednak, czasy te wzbudzają w nim pragnienie odnalezienia "szklanych domów" - symbolu lepszego, idealnego świata. Widać zatem, że epoka, w której żył Baryka, kształtowała jego marzenia, ale i sceptycyzm.

Z kolei w "Lalce" Bolesława Prusa społeczeństwo schyłku XIX wieku jawi się jako w pełni uformowane przez przemiany gospodarcze i społeczne tamtego okresu. Główny bohater, Stanisław Wokulski, jest przedsiębiorcą, który pod wpływem postępu naukowego i technologicznego, rozwija swoje interesy. Jednakże, jego społeczny awans napotyka barierę w postaci zamkniętej, sztywnej struktury społecznej. W sposób, w jaki Wokulski postrzega rzeczywistość, przejawia się również wpływ czasów - rozdarty między romantyczną miłością a pozytywistyczną pracą u podstaw, bohater staje się symbolem konfliktu między starym a nowym światem.

W "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej uwagę skupia się na przemianach społecznych na ziemiach polskich pod zaborami na przełomie XIX i XX wieku. Orzeszkowa przedstawia społeczeństwo stojące w obliczu zmian, które musi znaleźć sposób na poradzenie sobie z narzuconym przez zaborców porządkiem, ale i z własnymi dążeniami do niepodległości. Postawy bohaterów, ich sposób postrzegania rzeczywistości, są silnie osadzone w kontekście ówczesnych wydarzeń politycznych i społecznych. Co więcej, przekazują uniwersalny obraz dylematu między koniecznością dostosowania się do realiów a pragnieniem zmian.

Analizując powyższe dzieła, można dostrzec, że sposób postrzegania świata przez człowieka jest w wielkiej mierze determinowany przez czasy, w których on żyje. Zarówno Cezary Baryka, jak i Stanisław Wokulski, czy bohaterowie "Nad Niemnem", są produktami swoich epok, a ich postawy, marzenia i konflikty wewnętrzne, choć różnorodne, mają wspólny mianownik – są odzwierciedleniem wpływu historii i zmian społecznych na indywidualne doświadczenie. Można zatem stwierdzić, że literatura, poprzez odmienne wizerunki swoich bohaterów, wnosi istotny wkład w rozumienie tego, jak epoka kształtuje nasz sposób widzenia świata.