Konflikt pokoleń jako motyw literacki. Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 11.08.2024 o 12:58

Rodzaj zadania: Rozprawka

Dodane: 11.08.2024 o 12:10

#

Odwieczne prawo życia, jakim jest zastępowalność pokoleń, można obserwować nie tylko w świecie zwierząt, ale także w ludzkich społeczeństwach. W biologii różne gatunki przechodzą cykle życia, w których młodsze osobniki zastępują starsze, kontynuując ciągłość życia. U ludzi proces ten jest znacznie bardziej skomplikowany, ze względu na naszą zdolność do myślenia, tworzenia kultur i społeczeństw oraz wyrażania emocji i idei. Rodzi to naturalne konflikty pokoleniowe, które są wynikową rozwoju jednostki i jej dążenia do samodzielności i niezależności.

Literatura często odzwierciedla te realne zjawiska społeczne, korzystając z codziennych doświadczeń jako inspiracji do tworzenia wielowątkowych fabuł oraz bogatych charakterów. W literaturze motyw konfliktu pokoleń pojawia się w kontekście walki młodszych pokoleń o emancypację, niezależność od wpływu rodziców oraz wyrażenie własnych tożsamości. Jednym z klasycznych przykładów literackiego ujęcia konfliktu pokoleń jest komedia Moliera, „Skąpiec”. Temat ten pojawia się także w późniejszych dziełach literackich, jak choćby w dramacie "Tango" Sławomira Mrożka.

W niniejszej rozprawce zamierzam szczegółowo omówić motyw konfliktu pokoleń na podstawie "Skąpca" Moliera, a także odnieść się do kontekstu historycznego i społecznego, który wpłynął na przedstawienie tego zagadnienia zarówno w "Skąpcu", jak i w "Tangu" Mrożka.

Główna część

I. Skąpiec Moliera

„Skąpiec” skupia się na krytyce francuskiego mieszczaństwa, które wówczas charakteryzowało się materializmem i obsesją na punkcie pieniędzy. W tej komedii Molier ukazuje również specyficzny aspekt władzy ojca w rodzinie, który niemal tyranizuje swoje dzieci, co jest doskonałym przykładem konfliktu pokoleń. Głównym nosicielem tej despotycznej władzy jest Harpagon – tytułowy skąpiec.

Harpagon to postać, której skąpstwo przybiera formę chorobliwej obsesji. W literaturze przedstawiony jest jako człowiek, który nie tylko oszczędza na wszystkim do granic możliwości, ale również kontroluje życie swoich dzieci, Kleanta i Elizy. Jego skąpstwo przejawia się w różnych sferach życia: oszczędza na jedzeniu dla swoich koni, nie kupuje ubrań dla swojej służby i ogranicza wydatki, które mogłyby przynieść radość jego dzieciom.

Kleant, syn Harpagona, reprezentuje młode pokolenie walczące o emancypację spod władzy ojca. Jest uczciwy, odważny i gotowy bronić swojego prawa do samodzielnego życia i tworzenia własnej rodziny. Jego konflikt z ojcem jest otwarty i bezpośredni, co prowadzi do licznych kłótni. Najbardziej dramatycznym momentem jest kradzież przez Kleanta szkatuły z pieniędzmi Harpagona i szantażowanie ojca. Kleantowa motywacja do tej bezwzględnej walki z ojcem wynika z potrzeby niezależności i stworzenia własnej tożsamości.

Eliza, córka Harpagona, reprezentuje inny sposób walki o swoje prawa. Jej bunt jest bardziej subtelny i pośredni, skierowany ku osiągnięciu szczęścia w ograniczających warunkach narzuconych przez ojca. W przeciwieństwie do Kleanta, Eliza wybiera cichą i cierpliwą walkę o swoje miejsce w życiu, dążąc do małżeństwa z Walerym. Jej podejście do konfliktu pokoleniowego różni się od tego, jakie prezentuje Kleant, lecz obie postaci łączy wspólny cel – emancypacja spod dominacji Harpagona.

II. Tango Sławomira Mrożka (w ujęciu kontekstualnym)

Artur, główny bohater „Tanga”, znajduje się w konflikcie z rodzicami – przedstawicielami starszego pokolenia, które wyznaje chaotyczne, anarchiczne zasady życia. Rodzice Artura, Stomil i Eleonora, są uosobieniem braku zasad oraz dekadencji, przeciwko którym młody Artur buntuje się. Świat w ich domu to miejsce pozbawione punktów odniesienia, gdzie panuje chaos i „śmietnik światopoglądowy”.

Artur, reprezentując młodsze pokolenie, pragnie zaprowadzić ład i porządek. Jego bunt można interpretować jako wyraz potrzeby podmiotowości i samostanowienia. Artur chce zapanować nad chaosem, aby mógł odnaleźć siebie w zrozumiałym świecie. Jest to dla niego środek do osiągnięcia pełnej emancypacji oraz ukształtowania własnej tożsamości.

Relacja buntu i wolności jest kluczowym aspektem konfliktu w „Tangu”. Bunt Artura jest nie tylko aktem sprzeciwu wobec rodziców, ale także koniecznością zrozumienia i kwestionowania świata zastanego przez młode pokolenie. Proces tworzenia własnego światopoglądu przez młodych ludzi często polega na konfrontacji z chaosem, który odziedziczyli po starszych generacjach.

Artur dąży do przejęcia kontroli i narzucenia swojej woli oraz idei. W trakcie swoich działań odnosi zarówno sukcesy, jak i porażki. Jego próby zapanowania nad chaosem kończą się jednak tragicznie – symbolicznie umiera, co stanowi metaforę niemożności osiągnięcia pełnej emancypacji przez przemoc i narzucenie władzy.

Zakończenie

Współczesne interpretacje tego konfliktu odnoszą się również do dawnych mitologii, jak choćby starogrecki mit o Zeusie i Kronosie, który ukazuje wiecznie powtarzający się cykl walki o władzę między ojcem a synem. Konflikty międzypokoleniowe są więc nie tylko literackim motywem, ale również uniwersalnym elementem ludzkiego doświadczenia.

Ostatecznie, konflikt międzypokoleniowy można uznać za naturalną część rozwoju jednostki i społeczeństwa. Jest on nieuniknioną konsekwencją ludzkiego rozumu i wolnej woli, dążenia do samostanowienia oraz rozwoju osobistego. Literatura, w swojej bogatej formie, oferuje nam różnorodne interpretacje tego zjawiska, umożliwiając głębsze zrozumienie jego natury i konsekwencji.