Między dobrem a złem. Człowiek w obliczu wyborów moralnych. W pracy odwołaj się do: wybranej lektury obowiązkowej – utworu epickiego albo dramatycznego, innego utworu literackiego – może to być również utwór poetycki oraz wybra

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 28.08.2024 o 15:59

Rodzaj zadania: Streszczenie

Dodane: 28.08.2024 o 15:47

Wybory moralne od zarania dziejów stanowią fundament ludzkiej egzystencji. Podział na dobro i zło przewija się we wszystkich kulturach, religiach i filozofiach. Gdyby świat był idealny, ludzie zawsze wybieraliby dobro, kierując się altruizmem i prawością. Jednak rzeczywistość bywa bardziej skomplikowana, a decyzje, przed którymi stają ludzie, często są pełne moralnych dylematów. Literatura, jako swoiste zwierciadło ludzkiej duszy, często koncentruje się na takich właśnie wyborach. Analizowanie postaci literackich, które muszą zmierzyć się z trudnymi decyzjami, pozwala lepiej zrozumieć ludzką naturę i moralność. W niniejszej pracy przyjrzymy się kilku dziełom literackim, które w sposób szczególny eksponują problematykę wyborów moralnych: "Zbrodni i karze" Fiodora Dostojewskiego, "Nie-boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego, "Antygonie" Sofoklesa oraz "Kordianowi" Juliusza Słowackiego.

Główna część

„Zbrodnia i kara” Dostojewskiego

Raskolnikow postanawia przeprowadzić eksperyment na sobie – planuje i dokonuje morderstwa lichwiarki, starając się usprawiedliwić swój czyn w ramach swojej filozofii. Uważa, że eliminując jednostkę, która jego zdaniem szkodzi społeczeństwu, czyni coś dobrego. Ten wybór moralny okazuje się jednak tragiczny w skutkach. Choć początkowo wydaje się, że Rodion przećwiczył wszystko dokładnie i że uda mu się uniknąć konsekwencji, jego sumienie nie daje mu spokoju.

Kontrastem dla postaci Raskolnikowa są inne postaci, takie jak Razumichin, człowiek pracowity i moralny, który mimo trudnych warunków życiowych pozostaje wierny swoim zasadom. Inną ważną postacią jest Sonia Marmieładowa, prostytutka, która poświęca się dla rodziny. Choć jej zajęcie jest moralnie dwuznaczne, Sonia zachowuje wewnętrzną dobroć i głęboką wiarę, czyniąc z niej symbol moralnej czystości.

Ostatecznie, konsekwencje wyboru Raskolnikowa prowadzą do jego moralnego rozpadu. Jego zbrodnia zostaje odpokutowana, ale nie w sensie prawnym – to wewnętrzne zmaganie z samym sobą i ostateczne przyznanie się do winy stają się dla niego możliwością osiągnięcia odkupienia. Historia Raskolnikowa pokazuje, że nawet najgłębiej przemyślane usprawiedliwienia nie są w stanie zagłuszyć ludzkiego sumienia, które prędzej czy później domaga się sprawiedliwości.

„Nie-boska komedia” Krasińskiego

W tym kontekście wybory moralne bohaterów nabierają specyficznego wydźwięku. Arystokraci starają się walczyć o zachowanie istniejącego systemu wartości, który uważają za fundament cywilizacji. Z kolei rewolucjoniści, powołując się na ideały równości i sprawiedliwości, działają z motywacją zniszczenia dotychczasowego ładu. W ten sposób Krasiński stawia pytanie o subiektywność definicji dobra i zła. Czy działania rewolucjonistów, mimo że dążą do zmiany społecznej, mogą być uznane za moralnie uzasadnione?

Patrząc na „Nie-boską komedię” przez pryzmat wyborów moralnych, można dostrzec, że dobro i zło nie są pojęciami absolutnymi. Ich znaczenie zależy od kontekstu i perspektywy społecznej czy politycznej, co wprowadza dodatkowy wymiar do analizy moralnych decyzji bohaterów.

„Antygona” Sofoklesa

Decyzja Antygony to wybór dobra kosztem własnego życia. Jej moralność jest ugruntowana w wartościach religijnych i rodzinnych, które dla niej stoją wyżej niż prawo świeckie. W ten sposób Sofokles pokazuje, że prawdziwe dobro często wymaga wielkich poświęceń i odwagi. Tragedia Antygony polega na tym, że jej wybór prowadzi do dramatycznych konsekwencji – nie tylko dla niej samej, ale także dla Kreona, który zmuszony jest skonfrontować się z konsekwencjami swojej tyranii.

Historia Antygony to refleksja nad wyższymi racjami w wyborach moralnych. Przypomina, że czasami zasady, które wydają się niepodważalne, mogą stać w sprzeczności z głębszymi wartościami ludzkimi, a wybory dokonywane w zgodzie z własnym sumieniem nie zawsze przynoszą szczęście, ale pozwalają zachować wewnętrzną integralność.

„Kordian” Słowackiego

Złożoność wyboru Kordiana polega na rozważeniu pojęcia dobra poprzez zło. Zabójstwo monarchii w jego oczach może być moralnie uzasadnione jako akt wyzwolenia narodu, jednak jednocześnie jest to akt przemocy – coś, co stoi w sprzeczności z jego wewnętrznym sumieniem. Wewnętrzny konflikt bohatera między osobistymi wartościami a celami narodowymi sprawia, że jego decyzja jest pełna napięć i dramatycznych momentów.

Analogiczna sytuacja ma miejsce w „Konradzie Wallenrodzie” Adama Mickiewicza, gdzie zdrada staje się narzędziem ocalenia ojczyzny. Oba utwory podkreślają moralną niejednoznaczność czynów – zarówno Kordian, jak i Konrad muszą pogodzić się z etycznymi konsekwencjami swoich działań, co wprowadza do literatury pytanie o to, na ile cel uświęca środki.

Zakończenie

Literatura, przez ukazywanie takich dylematów, staje się narzędziem refleksji nad ludzką naturą i moralnością. Pomaga zrozumieć, że wybory moralne są często trudne i pełne wewnętrznych sprzeczności, ale to właśnie one definiują naszą człowieczeństwo. Rozważanie owych dylematów uwrażliwia nas na etyczne aspekty życia i skłania do głębszej refleksji nad własnymi wyborami.