Jaki jest człowiek? Analiza na podstawie "Jądra ciemności" i "Dumy i uprzedzenia"

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 3.10.2025 o 20:24

Rodzaj zadania: Esej

Dodane: 23.09.2025 o 19:02

Człowiek to istota niezwykle skomplikowana, a jego naturę starali się zgłębić liczni pisarze na przestrzeni wieków. Literatury jednymi z najbardziej wnikliwych analiz ludzkiej kondycji są powieści „Jądro ciemności” Josepha Conrada i „Duma i uprzedzenie” Jane Austen. Mimo że oba dzieła pochodzą z różnych epok i kontekstu społecznego, to razem przedstawiają pełen przekrój ludzkich cech: od głębokiego okrucieństwa po subtelną empatię i miłość.

„Jądro ciemności” to powieść, która ukazuje ciemną stronę ludzkiej natury. Fabuła koncentruje się wokół wyprawy Charlesa Marlowa w głąb Konga, gdzie ten ma odnaleźć tajemniczego handlarza kości słoniowej, Kurtza. W miarę jak Marlow zanurza się coraz głębiej w dziką dżunglę, odkrywa przerażające skutki kolonializmu oraz to, co nieskrępowana władza może zrobić z człowiekiem.

Kurtz, który początkowo wydaje się osobą o nieskazitelnych ideałach cywilizacyjnych, ostatecznie staje się symbolem moralnej degradacji. Osiągnięcie niemal boskiego statusu wśród miejscowej ludności nie jest wynikiem jego wyższych wartości, lecz wynikiem brutalnych metod i manipulacji. Jego słynne ostatnie słowa: „Zgroza! Zgroza!” są wyrazem przerażenia nad tym, co zobaczył w sobie samym i innych, a co leży u podstaw ludzkiej natury.

Marlow również przechodzi znaczącą przemianę. Świadomy okrucieństw, jakich był świadkiem, zaczyna rozumieć, że cywilizacja to jedynie cienka zasłona kryjąca naszą pierwotną brutalność. Patrząc na Belgię jako „świetlisty punkt” na mapie, Marlow ironicznie zauważa, że to właśnie ten „punkt” krył w sobie największe mroki. Poprzez swoją podróż bohater zdaje sobie sprawę, jak blisko zło jest każdemu z nas.

Z kolei „Duma i uprzedzenie” Jane Austen ukazuje subtelniejszą stronę ludzkiej natury – miłość, uprzedzenia i przemiany wewnętrzne. Akcja powieści skupia się na losach Elizabeth Bennet oraz Fitzwilliama Darcy’ego, ukazując ich rozwój poprzez pokonywanie wzajemnych uprzedzeń i uprzywilejowanych pozycji społecznych.

Darcy na początku uchodzi za aroganckiego i wyniosłego, co odpycha Elizabeth. Bohaterka z kolei zmaga się z własnym uprzedzeniem wobec mężczyzn wyższej klasy. Jednakże, w miarę jak oboje lepiej się poznają, zaczynają dostrzegać w sobie wartości, które wcześniej były dla nich niewidoczne. Przemiana Darcy’ego, który pod wpływem uczuć do Elizabeth staje się bardziej pokorny i empatyczny, ukazuje potęgę miłości w wydobywaniu z człowieka tego, co najlepsze.

Elizabeth, również uwalniając się od własnych uprzedzeń, odkrywa w Darcy’m człowieka honorowego i poczciwego. Poprzez ich relację Jane Austen pokazuje, że miłość jest siłą zdolną przezwyciężyć klasy i społeczne bariery oraz wydobyć z człowieka to, co w nim najpiękniejsze.

Oba utwory, mimo różnic tematycznych, zgłębiają esencję ludzkiej natury. „Jądro ciemności” eksponuje ciemną stronę człowieka, skłonność do okrucieństwa i przemoc, gdy tylko znika kontrola społeczna. Z drugiej strony, „Duma i uprzedzenie” przedstawia pozytywne aspekty naszej natury, takie jak zdolność do miłości, empatii i wewnętrznej przemiany.

Literatura ukazuje, że człowiek to byt pełen sprzeczności. Nie jest jednoznacznie dobry ani zły, lecz jego postawy i działania zależą od okoliczności, w jakich się znajduje. Dzieła Conrada i Austen pokazują, że ostatecznie to, jak postępujemy, jest w dużej mierze zdeterminowane naszymi wewnętrznymi wyborami. Ciemność i światło istnieją w nas jednocześnie, a nasze życie jest nieustanną walką między tymi dwiema siłami.