Między dobrem a złem: człowiek w obliczu wyborów moralnych: "Makbet" i "Zbrodnia i kara"

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 15.02.2024 o 13:43

Rodzaj zadania: Rozprawka

Dodane: 12.02.2024 o 18:49

Wybory moralne, przed którymi stają bohaterowie literatury, często są odzwierciedleniem dylematów dotykających każdego z nas w realnym świecie. Wybór między dobrem a złem, konsekwencje naszych decyzji oraz ich wpływ na dalsze losy to motywy często spotykane w literaturze. Dwoma dziełami, w których tematyka moralnych wyborów jest szczególnie widoczna, są "Zbrodnia i kara" Fiodora Dostojewskiego oraz "Makbet" Williama Szekspira. Obaj autorzy, choć żyli w różnych epokach, skonfrontowani zostali z podobną problematyką i podjęli próbę przestudiowania ludzkiej psychiki w momencie dokonywania życiowych wyborów.

"Zbrodnia i kara" przedstawia postać Rodiona Raskolnikowa, młodego człowieka, który popada w teorie o ludziach "zwyczajnych" i "nadzwyczajnych". Są oni, według niego, upoważnieni do łamania norm społecznych, by w ten sposób osiągnąć wyższe cele. Raskolnikow decyduje się na zamordowanie lichwiarki, przekonany o swej racji, będąc jednak jednocześnie terroryzowany wewnętrznymi wątpliwościami. To dylemat moralny staje się osią fabuły: czy naprawdę można usprawiedliwić morderstwo w imię wyższych celów? Czy zakłócenie moralnego kodeksu może być moralnie usprawiedliwione? Dostojewski mistrzowsko bada granice ludzkiej psychiki, ukazując męczarnie bohatera, który z jednej strony pragnie wyrzucić z siebie ciężar winy, a z drugiej – nie potrafi ponieść konsekwencji swoich czynów. Na tym przykładzie widzimy, jak decyzja leżąca na przecięciu dobra i zła wpływa na całe życie Raskolnikowa, a ucieczka przed konsekwencjami staje się niemożliwa.

Z kolei w "Makbecie" tytułowy bohater staje przed dylematem zgubienia moralności w pogoni za władzą i sukcesem. Proroctwa wiedźm popychają Makbeta ku ambitnym, lecz również mrocznym czynom. Początkowa niechęć do morderstwa króla Duncana z czasem ulega ambicji i przymusowi okoliczności, aż ostatecznie – po dokonaniu zbrodni – Makbet pogrąża się w paranoi i tyrani. Manipulacja, strach i wyrzuty sumienia kształtują jego postać w tragiczną postać o nieodłącznym brzemieniu. Szekspir ukazuje, że przełamanie moralnych zasad prowadzi do upadku, a wybory moralne bohaterów nieuchronnie przeradzają się w konsekwencje dla nich samych, ale i dla otaczającego ich społeczeństwa.

Dostrzegamy więc, że w obu dziełach chwila wyboru pomiędzy dobrem a złem determinuje przyszłość bohaterów. Zarówno Raskolnikow, jak i Makbet początkowo działają w przekonaniu o słuszności swoich wyborów, jednak konfrontacja z etycznymi konsekwencjami prowadzi ich do destrukcji. W obu przypadkach człowiek, stawiając sobie za cel osiągnięcie idei, którymi są kolejno sprawiedliwość społeczna oraz władza, przekracza granicę moralności, co w efekcie wiedzie do tragedii osobistej. Możemy więc wywnioskować, że bohaterowie doświadczają głębokiej przemiany wewnętrznej, będącej rezultatem ich wyborów.

Analizując te dwa dzieła, zauważamy jednocześnie stale aktualną problematykę dotyczącą ludzkiej natury i moralności. W obliczu wyobrażonego "wyższego dobra", człowiek bywa gotów zastanawiać się nad przekraczaniem granic moralnych. Raskolnikow i Makbet to przykłady tego, jak trudno jest jednoznacznie orzec, gdzie przebiega granica między dobrem a złem, i jakim kosztem ludzie są gotowi tej granicy bronić bądź ją przekraczać. Przykłady z literatury stanowią uniwersalne studium ludzkiego serca i umysłu, ukazując, że problematyka wyborów moralnych jest niezmiennie istotna i uniwersalna.