Rola autorytetu w życiu człowieka na podstawie „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego

Ta praca została zatwierdzona przez naszego nauczyciela: 27.10.2025 o 18:26

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 8.10.2025 o 20:30

Stefan Żeromski w "Przedwiośniu", jednej z najważniejszych powieści polskiej literatury XX wieku, przedstawia zagadnienia związane z poszukiwaniem i rolą autorytetu w życiu jednostki. Utwór, napisany w 1924 roku, jest refleksją nad problemami społecznymi i politycznymi odrodzonej Polski. Głównym bohaterem jest Cezary Baryka, młody Polak, który dorasta w Baku i przybywa do Polski po odzyskaniu przez nią niepodległości. Przez pryzmat jego losów, Żeromski ukazuje, jak kluczową rolę w kształtowaniu osobowości oraz decyzji życiowych odgrywają autorytety, zarówno te obecne fizycznie, jak i te, które manifestują się w formie ideologii.

Na początku życia Cezarego najważniejszym autorytetem jest jego ojciec, Seweryn Baryka. Seweryn, lojalny i dumny Polak, przekazuje synowi wartości narodowe oraz tradycję. W trudnych warunkach życia na obczyźnie stara się wpoić synowi dumę z bycia Polakiem oraz nadzieję na odzyskanie niepodległości. Seweryn jest dla Cezarego przykładem człowieka konsekwentnie wierzącego w swoje ideały. Kiedy wybucha rewolucja październikowa, postawa Seweryna jako obrońcy tradycyjnych wartości staje się dla młodego Baryki pierwszym kontaktem z krytyczną analizą rzeczywistości. Po tragicznej śmierci ojca, Cezary czuje się zagubiony i osamotniony, co podkreśla utratę wpływu ojcowskiego autorytetu na jego życie.

Podczas pobytu w Baku, w otoczeniu rewolucyjnych przemian, Cezary doświadcza wpływu nowych, radykalnych ideologii. Rewolucja październikowa staje się dla niego fascynującym, choć niebezpiecznym eksperymentem społecznym. Po śmierci Seweryna, Cezary ulega wpływowi rewolucyjnych idei, co doprowadza do konfliktu z matką i do jej ostatecznego upadku. Rewolucja, jako symbol zmian i radykalnej przebudowy społecznej, staje się nowym autorytetem, który jednak szybko okazuje się być niestabilny i destrukcyjny. Wizja świata równości i sprawiedliwości, którą proponuje rewolucja, nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Chaos i przemoc, które towarzyszą przemianom w Baku, stawiają pod znakiem zapytania etyczną i moralną wartość tej ideologii.

Po przybyciu do Polski, Cezary staje przed nowym wyzwaniem: musi odnaleźć swoje miejsce w nowej rzeczywistości. Tutaj spotyka Szymona Gajowca, przedwojennego urzędnika i przyjaciela Seweryna Baryki. Gajowiec, człowiek o głębokim poczuciu odpowiedzialności społecznej, staje się kolejnym autorytetem dla Cezarego. Jako reprezentant umiarkowanej i reformistycznej wizji odbudowy Polski, Gajowiec zaszczepia w młodym Baryce wiarę w możliwość konsolidacji odrodzonego państwa na drodze ewolucyjnych, a nie rewolucyjnych zmian. Proponuje on rozwiązania, które mają na celu pokojowe i systematyczne reformy społeczne, uniezależnienie Polski i rozwój gospodarki. W Szymonie Gajowcu Cezary odnajduje autorytet batorejsklego planu odbudowy Polski, stawiającego na współpracę i rozwój.

Pomimo poszukiwania stabilnych autorytetów, Cezary nadal pozostaje rozdarty między radykalizmem a umiarkowaniem. Wizja "szklanych domów" – utopijnego pomysłu na nowoczesną, sprawiedliwą i egalitarną Polskę, którą snuje jego ojciec – metaforycznie przedstawia pragnienie stworzenia idealnego społeczeństwa. Szklane domy są symbolem nowoczesności i postępu, który ojciec Cezarego widzi w odmiennej formie niż rewolucyjne zrywy. Ta utopijna wizja staje się jednym z głównych motywów powieści i wpływa na sposób, w jaki Cezary postrzega możliwość naprawy świata.

W miarę rozwoju fabuły, Cezary, mimo prób odnalezienia jednoznacznego autorytetu, staje się człowiekiem symbolicznie zawieszonym między różnymi ideologiami i wartościami. W finale powieści, bierze udział w marszu na Belweder, co ukazuje jego wewnętrzny konflikt: podziwia energię i potencjał mas ludzkich, ale dostrzega także niebezpieczeństwo, jakie niesie ze sobą brak jasno określonych wzorców i autorytetów.

Podsumowując, "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego ukazuje, jak kluczową rolę w życiu młodego człowieka odgrywają autorytety. Cezary Baryka, próbując odnaleźć siebie w chaosie historii i ideologii, ulega wpływom różnych mentorów i ideałów. Żeromski pokazuje, że poszukiwanie autorytetu jest procesem pełnym napięć i zmienności, odzwierciedlającym społeczne zawirowania i niepewność odrodzonej Polski. W świecie, gdzie wartości i idée fixe nieustannie podlegają próbie czasu i okoliczności, jednostka musi nauczyć się krytycznie oceniać i wybierać te, które będą dla niej solidnym fundamentem.