Co motywuje człowieka do przemiany wewnętrznej? Odwołanie do utworu literackiego i kontekstu

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 26.10.2025 o 19:38

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 23.10.2025 o 14:40

Przemiana wewnętrzna człowieka to złożony proces, który może być wywołany przez różne czynniki, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. W literaturze polskiej i światowej znajdziemy wiele przykładów bohaterów, którzy pod wpływem silnych bodźców decydują się na transformację swojego życia. Jednym z najbardziej wyrazistych przykładów takiej przemiany jest postać Ebenezera Scrooge’a z „Opowieści wigilijnej” Charlesa Dickensa. Chociaż utwór ten nie jest częścią kanonu polskiej literatury, jego uniwersalne przesłanie oraz wpływy na kulturę zachodnią czynią go doskonałym materiałem do analizy.

Ebenezer Scrooge jest sędziwym skąpcem, który żyje wyłącznie dla pieniędzy. Jest człowiekiem chłodnym, zgorzkniałym i pozbawionym empatii. Jego motywacja do przemiany pojawia się po serii nadzwyczajnych wydarzeń, które mają miejsce w Wigilię Bożego Narodzenia. Przełomowym momentem w życiu Scrooge’a jest spotkanie z duchem jego zmarłego wspólnika, Jakuba Marleya, który ostrzega go przed zgubnymi konsekwencjami jego zachowania. Marley mówi, że jeśli Scrooge nie zmieni swojego podejścia do życia i nie zacznie okazywać ludzkich uczuć, będzie skazany na wieczne potępienie. To ostrzeżenie staje się pierwszym krokiem do refleksji nad jego dotychczasowym życiem.

Kolejnym i być może jeszcze bardziej znaczącym doświadczeniem są odwiedziny trzech duchów: Przeszłych, Teraźniejszych i Przyszłych Świąt Bożego Narodzenia. Każdy z duchów ukazuje Scrooge’owi fragmenty jego życia oraz konsekwencje jego czynów. Duch Przeszłych Świąt przybliża Scrooge’owi wspomnienia z jego młodości, kiedy był jeszcze człowiekiem pełnym marzeń i uczuć. Spotkanie z tym duchem budzi w nim nostalgia i żal za utraconym czasem, a także za błędnymi decyzjami życiowymi.

Duch Teraźniejszych Świąt pokazuje, jak życie Scrooge’a wpływa na innych ludzi. Ukazuje mu sceny z życia jego pracownika Boba Cratchita, który mimo ubóstwa stara się cieszyć świętami razem z rodziną. Szczególne wzruszenie budzi postać chorego synka Cratchita, Tiny Tim’a, którego radość i niewinność kontrastują z zimnym sercem Scrooge’a. To doświadczenie zaczyna budzić w nim empatię i współczucie, uczucia, które były mu obce przez wiele lat.

Duch Przyszłych Świąt przedstawia najbardziej dramatyczny obraz - własną śmierć Scrooge’a, która pozostaje niezauważona przez społeczeństwo. Ukazany jest jako człowiek pozbawiony przyjaciół i bliskich, a jego mienie jest rozkradane przez obcych. Ta przerażająca wizja przyszłości ostatecznie przekonuje go do potrzeby przemiany. Scrooge zdaje sobie sprawę, że tylko poprzez zmianę swojego podejścia do życia może uniknąć tak ponurego losu.

Motywacją do przemiany wewnętrznej Scrooge’a staje się strach przed samotnością i wiecznym potępieniem, ale także wzbudzona na nowo empatia i pragnienie odkrycia radości płynącej z dawania i bycia częścią społeczności. Decyduje się zmienić swoje życie, zaczynając od pomocowania rodzinie Cratchita, promowania wartości rodzinnych i okazywania serdeczności dla innych ludzi.

„Opowieść wigilijna” ukazuje, że przemiana wewnętrzna jest procesem, który wymaga nie tylko silnej motywacji, ale także głębokiego przeżycia emocjonalnego. W przypadku Scrooge’a to konfrontacja z własną przeszłością, teraźniejszością i przyszłością staje się katalizatorem jego transformacji. Literatura dostarcza nam wiele takich przykładów, pokazując, że prawdziwa zmiana wewnętrzna często wiąże się z refleksją nad własnym życiem oraz zrozumieniem wpływu, jaki nasze działania mają na innych ludzi.

Innym wartym uwagi przykładem przemiany wewnętrznej w polskiej literaturze jest postać Jacek Soplica z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Jacek Soplica, początkowo przedstawiany jako porywczy szlachcic, który w akcie zemsty zabija Stolnika, przechodzi głęboką transformację. Dręczony wyrzutami sumienia i pragnąc zadośćuczynić za swoje grzechy, zostaje zakonnikiem i przyjmuje imię Księdza Robaka. Jego przemiana jest efektem refleksji nad własnymi błędami oraz chęci odkrycia sensu życia i służby dla dobra ojczyzny.

Podobnie jak Scrooge, Jacek Soplica doświadcza głębokiego poczucia winy i potrzeby odkupienia. Oba przypadki pokazują, że motywacja do przemiany wewnętrznej często wynika z bolesnych doświadczeń i refleksji nad przeszłością. Przemiana bohaterów literackich uczy nas, że nawet najmroczniejsze momenty życia mogą stać się punktem wyjścia do odkrycia nowego, lepszego siebie.

Wnioskując, przemiana wewnętrzna jest złożonym zjawiskiem, które wynika z różnych motywacji i doświadczeń. Literatura oferuje nam liczne przykłady postaci, które pod wpływem silnych bodźców decydują się na radykalną zmianę swojego życia. W przypadku Ebenezera Scrooge’a kluczową rolę odegrały nadprzyrodzone wizje, które ukazały mu konsekwencje jego czynów. Jacek Soplica natomiast poprzez refleksję i pokutę odnajduje sens życia w służbie dla ojczyzny. Oba te przypadki pokazują, że przemiana wewnętrzna jest możliwa, jeśli człowiek jest gotów skonfrontować się z własnymi błędami i podjąć wysiłek zmiany na lepsze.