,,Portret” Leopolda Staffa i ,,Do gór i lasów” Jana Kochanowskiego

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 15.06.2024 o 9:17

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 15.06.2024 o 8:37

I. Wstęp

W literaturze polskiej istnieje wiele utworów, które poprzez indywidualne przemyślenia autorów ukazują człowieka oraz jego miejsce w świecie. Jan Kochanowski, tworzący w okresie Renesansu, i Leopold Staff, przedstawiciel Młodej Polski, Dwudziestolecia Międzywojennego oraz Literatury Współczesnej, oferują dwie odmienne, ale równie głębokie refleksje na temat kondycji ludzkiej. W swoich utworach „Do gór i lasów” oraz „Portret” podejmują próbę uchwycenia esencji ludzkiej zmienności i jej refleksji nad sobą, korzystając przy tym z różnorodnych kontekstów kulturowych i filozoficznych swej epoki.

2. Cel analizy:

Celem tej analizy jest porównanie wizerunków człowieka i humanisty w obu utworach oraz określenie, jak te wizerunki odzwierciedlają wartości humanistyczne. Przeanalizowanie wspólnych motywów, takich jak zmienność ludzka czy motyw Proteusa, pozwoli na głębsze zrozumienie jak epocha wpływała na postrzeganie człowieczeństwa. Dodatkowo, badanie różnic między epikureizmem i stoicyzmem Kochanowskiego a powojennym humanizmem Staffa, umożliwi pełniejszą ocenę moralnych i filozoficznych aspektów obu dzieł.

II. Analiza fraszki "Do gór i lasów" Jana Kochanowskiego

Fraszka „Do gór i lasów” Jana Kochanowskiego jest typowym przykładem tego gatunku literackiego, który charakteryzuje się krótką, zwięzłą formą oraz refleksyjnym charakterem. Kochanowski, jako mistrz fraszki, świadomie używa tej formy do wyrażenia głębszych przemyśleń o życiu, korzystając z jej lekkości i elastyczności. Utwór ma charakter autobiograficzny, co jest widoczne już od pierwszych wersów, w których Kochanowski opisuje swoje młodzieńcze przygody i podróże.

2. Podmiot liryczny:

Podmiot liryczny w tej fraszce można bezpośrednio zidentyfikować z samym Kochanowskim. Poeta mówi w pierwszej osobie, co wprowadza czytelnika w jego osobiste doświadczenia i refleksje. Opisuje on swoje burzliwe młodości, pełne zmienności i różnych ról społecznych, jakie przyszło mu pełnić. W młodości był studentem, potem rycerzem, następnie duchownym i dworzaninem. Każda z tych ról jest elementem jego życiowej podróży, metaforycznej i fizycznej.

3. Motyw zmienności i dojrzałości:

Znaczny nacisk w utworze kładzie się na motyw zmienności, co jest porównane do mitologicznego Proteusa, który potrafił zmieniać swoje kształty. Kochanowski, opisując swoje różnorodne rolę życiowe, ukazuje się jako postać pełna dynamiki i gotowości do adaptacji. Tym samym życie człowieka jawi się jako ciągła zmiana, proces dojrzewania od młodzieńczego zapału do dojrzałej refleksji nad własnym losem.

4. Filozofia życiowa:

W filozofii życiowej Kochanowskiego można znaleźć elementy epikureizmu i stoicyzmu. Epikureizm jest obecny w postaci zadowolenia z życia, czerpania radości z chwil i unikania nadmiarów, co widzimy w jego refleksji nad przeszłymi doświadczeniami. Z kolei stoicyzm przejawia się w dążeniu do równowagi emocjonalnej i akceptacji losu, co wynika z jego dojrzałych przemyśleń.

5. Humanizm Kochanowskiego:

Jan Kochanowski, jako przedstawiciel Renesansu, czerpał z wartości humanistycznych tego okresu. Humanizm w jego twórczości objawiał się w poszukiwaniu harmonii między człowiekiem a naturą oraz w dążeniu do samodoskonalenia. Renesans, zainspirowany antykiem, kładł nacisk na indywidualność, wartość człowieka i jego dążeń, co w poezji Kochanowskiego jest wyraźnie widoczne.

III. Analiza wiersza "Portret" Leopolda Staffa

Wiersz "Portret" Leopolda Staffa pochodzi z tomu "Wiklina" z 1954 roku i ma refleksyjno-filozoficzny charakter. Staff, znany ze swojego klasycznego stylu poetyckiego, w tym utworze kontynuuje tradycję medytacyjnej poezji, która skłania do głębszych przemyśleń nad ludzką kondycją. Jego styl jest elegancki, wyważony i pełen literackiej erudycji.

2. Podmiot liryczny i obraz człowieka:

Podmiot liryczny w "Portrecie" Staffa przedstawia człowieka jako istotę zmienną, która mimo różnorodnych przemian zachowuje swoją esencję. Jest to nawiązanie do motywu Proteusa, podobnie jak u Kochanowskiego, jednak Staff rozbudowuje tę metaforę, ukazując człowieka w kontekście artystycznym i filozoficznym. Zmienność formy jest tu przedstawiona jako nieodłączny element ludzkiej natury, co podkreśla uniwersalność tego motywu.

3. Niedoskonałość ludzkiej reprezentacji:

Staff zwraca uwagę na trudności artystów w oddaniu istoty człowieka, nawet przez wielkich mistrzów jak Myron, Donatello czy Michał Anioł. Krytykuje on przesadny idealizm, sugerując, że żadna rzeźba, obraz czy wiersz nie jest w stanie w pełni oddać ludzkiej esencji. Ta niedoskonałość staje się elementem refleksji nad ludzkim losem i twórczością.

4. Filozoficzne przesłanie Staffa:

Filozoficzne przesłanie Staffa w „Portrecie” jest głęboko zakorzenione w kontekście powojennym. Po traumie II wojny światowej, Staff szuka rewitalizacji wartości humanistycznych, które stają się próbą odbudowy świata i zrozumienia ludzkiej natury w obliczu doświadczeń zła i cierpienia. Człowiek, mimo swojej zmienności i niedoskonałości, jest nadal nosicielem wartości, które nadają sens jego istnieniu.

IV. Porównanie obu utworów

Oba utwory, „Do gór i lasów” i „Portret”, odwołują się do humanizmu i antyku. Motyw Proteusa jako symbole ludzkiej zmienności jest widoczny zarówno u Kochanowskiego, jak i Staffa, ukazując uniwersalność tej metafory. Ponadto, obaj poeci za pomocą swoich utworów przedstawiają refleksję nad ludzką naturą i kondycją, wpisując się w długą tradycję humanistycznej literatury.

2. Różnice:

Różnice między utworami wynikają z odmiennego kontekstu historycznego. Renesansowy świat Kochanowskiego, pełen optymizmu i wiary w możliwości człowieka, kontrastuje z powojenną rzeczywistością Staffa, która jest naznaczona refleksją nad traumą i próbą odnalezienia sensu w chaosie. Kochanowski skupia się na epikureizmie i stoicyzmie, podczas gdy Staff kontempluje nad niedoskonałością ludzkiej reprezentacji i poszukiwaniem wartości po doświadczeniach wojennych.

3. Wspólny cel:

Mimo różnic, oba teksty dążą do kreowania modelu człowieka-humanisty. Kochanowski podkreśla aktywne życie w zgodzie z naturą, cieszenie się chwilą i akceptację swojego losu. Staff natomiast skłania do refleksji nad człowieczeństwem i jego wartością po wojennych doświadczeniach, sugerując potrzebę odnalezienia nowego sensu w zmieniającym się świecie.

V. Wnioski

Both poems highlight the constant change in human nature and an ethical approach to life. Kochanowski and Staff provide different interpretations but aim to explore humanism through varied experiences and historical contexts.

2. Znaczenie humanizmu:

Humanism, a timeless value, adapts to various historical contexts and challenges. Literature, through the works of Kochanowski and Staff, continues to shape and promote human values, proving its enduring significance.

3. Osobiste refleksje:

In today's world, these reflections can inspire readers to find their path in life, balancing action with contemplation and constantly reassessing their values in the face of change.

VI. Zakończenie