Problematyka powieści Zofii Nałkowskiej pod tytułem „Granica”

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 31.07.2024 o 10:53

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 31.07.2024 o 10:21

Zofia Nałkowska jako wybitna pisarka dwudziestolecia międzywojennego

Zofia Nałkowska to jedna z najznakomitszych pisarek okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jej twórczość zajmuje ważne miejsce w literaturze polskiej, a jej pisarski debiut nastąpił już w 1906 roku. Nałkowska była nie tylko utalentowaną powieściopisarką, ale także dramaturgiem, eseistką i publicystką. Do najbardziej znanych jej powieści, oprócz "Granicy", należą "Niecierpliwi", "Węzły życia", a także dramat "Dom kobiet".

Nałkowska w swoich utworach często podejmowała tematy związane z kondycją psychiczną i moralną człowieka, analizując skomplikowane relacje międzyludzkie oraz konflikty wewnętrzne bohaterów. Powieść "Granica", wydana w 1935 roku, jest tego doskonałym przykładem. Zyskała ona ogromne uznanie zarówno wśród krytyków, jak i czytelników, stając się jednym z najważniejszych dzieł literatury polskiej XX wieku.

Charakterystyka gatunku

"Granica" to powieść psychologiczna, która stanowi głęboką refleksję nad skomplikowanymi stanami psychicznymi i moralnymi bohaterów. Nałkowska z niewiarygodnym kunsztem analizuje psychikę postaci, ich dylematy, ambicje i słabości, co sprawia, że utwór ten jest niezwykle bogaty w konteksty psychologiczne. Główne tematy powieści obejmują analizę ludzkiej natury, moralności, społeczne podziały i granice, zarówno w sensie materialnym, jak i duchowym.

Zenon Ziembiewicz – centralna postać powieści

Pochodzenie i rodzina

Zenon Ziembiewicz, główny bohater powieści, pochodzi z rodziny szlacheckiej, chociaż niezbyt zamożnej. Jego rodzina zamieszkuje prowincjonalny dworek Boleborza. Ojciec Zenona, Walerian Ziembiewicz, jest postacią dość kontrowersyjną – ma skłonności do alkoholu oraz licznych romansów, co rzuca cień na reputację całej rodziny. Walerian jest człowiekiem bez woli i odpowiedzialności, co znajduje odzwierciedlenie w jego relacjach z innymi oraz w stylu życia, jaki prowadzi. Z drugiej strony matka Zenona, Żancia, jest osobą cichą, spokojną i wybaczającą. Jej postawa wobec męża jest pełna rezygnacji i poświęcenia, co stanowi łagodzący kontrast do charakteru Waleriana.

Edukacja i młodość

Zenon od młodości wyróżniał się ambicją i zdolnościami intelektualnymi. Ukończył gimnazjum, a jego dalsza edukacja prowadziła go na studia ekonomiczne w Paryżu. To właśnie w Paryżu młody Ziembiewicz nabiera przekonania o konieczności zmiany swojego losu i pchanie granic społecznych oraz ekonomicznych. Tam też nawiązuje kontakty z Elżbietą Biecką, swoją przyszłą żoną, która również odegra kluczową rolę w jego życiu.

Relacje miłosne

Jednym z najbardziej skomplikowanych aspektów życia Zenona są jego relacje miłosne. Z jednej strony ma romans z Justyną Bogutówną, młodą dziewczyną z niższej warstwy społecznej, którą oszukuje i porzuca, co prowadzi do tragicznych wydarzeń w późniejszym etapie powieści. Z drugiej strony prowadzi skomplikowany związek z Elżbietą Biecką, kobietą z wyższej sfery społecznej, z którą w końcu się żeni. Te relacje miłosne mają ogromny wpływ na jego życiowe wybory i decyzje, a także na jego moralność i psychikę.

Dualizm moralny bohatera

Ambicje i osiągnięcia

Zenon Ziembiewicz jest postacią pełną ambicji, dążącą do osiągnięcia zauważalnego sukcesu w życiu zawodowym i politycznym. Jego kariera rozwija się dynamicznie, a Zenon stopniowo wspina się po szczeblach kariery, aż do objęcia stanowiska prezydenta miasta. To zasłużone stanowisko pozwala mu realizować swoje ambicje i marzenia, ale jednocześnie stawia go w sytuacjach, które wymagają trudnych wyborów moralnych i kompromisów.

Moralne dylematy

Zenon staje w obliczu licznych dylematów moralnych. Jego przelotne romanse z Justyną i inne skandale wywołują społeczny niepokój i stawiają go w trudnej sytuacji zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Niezdolność do podjęcia jednoznacznej decyzji oraz presja społeczna doprowadzają do dramatycznych skutków, które wpływają na jego psychikę i kondycję moralną.

Analiza działań

Powyższe wydarzenia stawiają pytanie o to, w jakim stopniu można sądzić Zenona za jego haniebne czyny. Czy jego pozytywne działania, takie jak zaangażowanie w sprawy miasta i próby poprawy jakości życia mieszkańców, mogą zrekompensować jego moralne upadki? Nałkowska nie daje jednoznacznej odpowiedzi, pozostawiając czytelnikom pole do refleksji nad skomplikowaną naturą ludzką.

Problematyka społeczna powieści

Granice społeczne

W powieści "Granica" Nałkowska porusza temat granic społecznych, jakie dzielą ludzi na różne klasy i warstwy społeczne. Przełamanie granicy ekonomicznej, podziały między bogatymi a biednymi, hierarchiczna struktura społeczeństwa – wszystkie te elementy są obecne w utworze. Społeczeństwo w powieści Nałkowskiej jest złożone z ziemiaństwa, bogatych właścicieli, mieszczaństwa oraz proletariatu. Granice te nie tylko oddzielają ludzi materialnie, ale także psychologicznie, wpływając na ich percepcję i sposób postrzegania siebie nawzajem.

Społeczna niesprawiedliwość

W "Granicy" Nałkowska ukazuje, jak bohaterowie godzą się z losem wynikającym z ich pochodzenia i miejsca społecznego. Konflikty wewnętrzne, jakie przeżywają, są wynikiem ich niechęci do zmiany swojego statusu oraz panującej niesprawiedliwości społecznej. Nałkowska zwraca uwagę na to, jak trudno jest przełamać te granice i jak głęboko zakorzenione są podziały społeczne w świadomości bohaterów.

Problematyka moralności i samopostrzegania

Granice moralności

Jednym z kluczowych zagadnień w powieści "Granica" jest problematyka moralności. Nałkowska zadaje pytanie, gdzie leży granica pomiędzy dobrem a złem. Bohaterowie znajdują się w sytuacjach, które wymagają od nich trudnych wyborów moralnych. Zenon, który pragnie realizować swoje ambicje i marzenia, musi stawić czoła moralnym rozterkom, w tym wobec swoich romansów i zdrad.

Samopostrzeganie a postrzeganie przez innych

Nałkowska podejmuje refleksje nad tym, jak bohaterowie są postrzegani przez siebie samych, a jak przez innych. Samopostrzeganie Zenona różni się od tego, jak widzą go inni bohaterowie powieści. Pytania o obiektywność i prawdziwość samopostrzegania stają się centralnym elementem analizy psychologicznej postaci.

Psychologiczne aspekty macierzyństwa

Różnorodność doświadczeń macierzyństwa

W powieści "Granica" Nałkowska eksploruje różnorodność doświadczeń macierzyństwa. Tragedia Justyny związana z niechcianą ciążą i jej usunięciem jest jednym z najbardziej dramatycznych wątków powieści. Z kolei rola pani Niewieskiej jako matki Elżbiety, która zrzuciła wychowanie córki na siostrę, pokazuje inny aspekt macierzyństwa – brak zaangażowania i odpowiedzialności.

Postać matki Zenona, Żancii, jest przykładem matki cierpliwej, wybaczającej wybryki męża i syna. Z kolei Joasia Gołąbska, żyjąca w skrajnej nędzy, znajduje pośmiertnie ulgę w świadomości, że jej dzieci będą miały lepsze życie. Nałkowska przedstawia więc złożoność macierzyństwa, ukazując różne jego oblicza.

Zakończenie

Podsumowanie najważniejszych wątków

Podsumowując problematykę powieści "Granica", Nałkowska porusza w niej różne zagadnienia: społeczne, ekonomiczne, moralne i filozoficzne. Analizuje kondycję psychiczną i moralną bohaterów, ukazując skomplikowane relacje międzyludzkie oraz granice, jakie dzielą ludzi na różne klasy społeczne. Nałkowska stawia pytania o naturę człowieka, granice moralności i samoświadomość, pozostawiając czytelnikom wiele materiału do refleksji.

Refleksje nad uniwersalnością tematyki

Pomimo że powieść "Granica" została napisana w okresie dwudziestolecia międzywojennego, to jej tematyka wciąż jest aktualna. Problemy społeczno-ekonomiczne, moralne dylematy oraz refleksje nad ludzką naturą i granicami są trwałe i uniwersalne. "Granica" Nałkowskiej oferuje głęboką analizę ludzkiej natury i społecznych podziałów, co sprawia, że jest to utwór ponadczasowy, który nadal może przemawiać do współczesnych czytelników. Analiza ta skłania do przemyśleń nad tym, jakie granice sami stawiamy w naszym życiu i jak je przekraczamy.

Referencje - Zofia Nałkowska, "Granica" - Analiza literacka, przemyślenia na temat powieści