Jak wygląda życie w noweli Henryka Sienkiewicza pt.:„Szkice węglem”

Ta praca została zweryfikowana przez naszego nauczyciela: 23.08.2024 o 20:40

Rodzaj zadania: Wypracowanie

Dodane: 23.08.2024 o 19:45

Henryk Sienkiewicz, jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy, zdobył międzynarodowe uznanie i Literacką Nagrodę Nobla za swoją twórczość, która wniosła wielki wkład do światowej literatury. Jego dzieła są głęboko zakorzenione w polskiej rzeczywistości i kulturze, często poruszają tematy związane z historią Polski, jej społeczeństwem i tłem etyczno-moralnym. Jednym z takich dzieł jest nowela „Szkice węglem”, wydana po raz pierwszy w 1877 roku. Ta niezwykle sugestywna nowela odzwierciedla trudną sytuację polskiej wsi po powstaniu styczniowym, wskazując na problemy związane z brakiem edukacji oraz wykorzystywaniem chłopów przez wyższe grupy społeczne.

„Szkice węglem” ukazują życie w wsi Barania Głowa, która staje się symbolicznym mikrokozmem umożliwiającym zrozumienie szerszych problemów i relacji społecznych wynikających z historycznych przeobrażeń w Polsce. Następstwa uwłaszczenia chłopów, przeprowadzonego w 1864 roku, oraz trauma po nieudanym powstaniu styczniowym, bezpośrednio wpływają na życie codzienne mieszkańców wsi. Kontrast pomiędzy warunkami życia dworu szlacheckiego a biedą chłopską przejawia się w najbardziej dotkliwy sposób, podkreślając przepaść społeczną oraz napięcia wynikające z tej sytuacji. Wieś Barania Głowa, z jej surowymi warunkami życia dla chłopów, przywodzi na myśl obraz biedy, braku nadziei oraz niesprawiedliwości społecznej.

Główną osią fabularną noweli są losy kluczowych postaci, które w dramatyczny sposób wpływają na codzienne życie mieszkańców Baraniej Głowy. Jednym z najbardziej wyrazistych i kontrowersyjnych bohaterów jest Zołzikiewicz, nisko wykształcony, ale posiadający umiejętność pisania i czytania, co daje mu władzę nad analfabetami we wsi. Jego osobowość, pełna przebiegłości, megalomanii i przywiązania do taniej literatury brukowej, nadaje mu rysy postaci karykaturalnej, co Sienkiewicz ukazuje z ironią. Zołzikiewicz manipuluje mieszkańcami, donosząc, fałszywie informując, a także wyłudzając łapówki, co czyni go główną siłą destrukcyjną w Baraniej Głowie.

Pomocnikiem Zołzikiewicza i współautorem zła jest wójt Burak, który również jest analfabetą. Jego zależność od Zołzikiewicza w sprawach urzędowych wzmacnia jego bezradność i dodatkowo pogłębia nierówność społeczną we wsi. Burak jest figurą tragiczną, ponieważ jego nieświadomość podatna jest na manipulacje, co ostatecznie przynosi zgubne konsekwencje dla jego rodaków.

Tragiczne konsekwencje manipulacji urzędników i ich absurdalne intrygi najpełniej odwzorowane są w historii Marii i Wawrzona Rzepów, małżeństwa zamieszkującego Baranią Głowę. Ich losy, pełne nieszczęścia wynikających z braku edukacji i umiejętności obrony przed skorumpowanym urzędnictwem, stają się symbolem nieszczęść wynikających z niedostatków organizacyjno-społecznych tamtych czasów.

Zołzikiewicz jest nie tylko symbolem przebiegłości i okrucieństwa, ale również błazenady wynikającej z jego aspiracji romantycznych kontrastujących z brutalną rzeczywistością. Jego intrygi przeciwko Rzepie, fałszowanie dokumentów i relacje z władzą zaborczą, której chętnie donosił, ukazują spryt używany do własnych korzyści. Jest on potwierdzeniem negatywnych aspekty zreformowanej administracji, której przedstawiciele zamiast chronić mieszkańców, często ich krzywdzili.

Zołzikiewicz, pomimo swojej pewności siebie, ma obsesję na punkcie kobiecej urody, co pokazuje jego relacja z Marią Rzepową. Wykorzystanie położenia wiejskiej kobiety przez urzędnika prowadzi do dramatycznych konsekwencji, co kończy się dla niej tragicznie. Jej los odzwierciedla tragiczne skutki patriarchalnych i niesprawiedliwych struktur społecznych, które były powszechne w tamtych czasach.

W noweli „Szkice węglem” Henryk Sienkiewicz prezentuje surową krytykę społeczeństwa. Negatywny obraz różnych warstw społecznych, od księdza po wójta, odsłania drapieżny stosunek władzy do wieśniaków. Obojętność szlachty i duchowieństwa wobec krzywd ludzi z nizin społecznych spotęgowała dramatyzm opisywanych historii. Patologie społeczne, takie jak alkoholizm, analfabetyzm i ciemnota chłopów, pokazują korzenie ich problemów i tragedii, dodatkowo potwierdzając, że zmiany są nie tylko potrzebne, ale nieuniknione.

Pozytywistyczne postulaty Sienkiewicza w noweli „Szkice węglem” są jasne i stanowcze. Autor podkreśla potrzebę edukacji chłopów oraz podniesienia ich świadomości społecznej i prawnej, co ułatwiłoby im lepsze funkcjonowanie w nowym systemie administracyjnym. Konieczność reform urzędów i ich dostępność dla chłopów są kluczowymi wnioskami wynikającymi z analizy utworu.

Symbolika użyta przez Sienkiewicza w noweli „Szkice węglem” dodatkowo wzmacnia krytyczny wydźwięk utworu. Nazwisko „Zołzikiewicz” wywodzące się od słowa „zołza” (złośliwa osoba) jasno ukazuje moralną defekt postaci. Nazwa wsi „Osłowice” sugeruje głupotę oraz upór jej mieszkańców, wzmacniając pesymistyczny obraz przedstawionego w utworze społeczeństwa. „Barania Głowa”, metaforycznie wskazuje na ograniczoną zdolność mieszkańców do samoistnego myślenia i działania, co stanowi gorzką ironię i moralne ostrzeżenie.

Końcowe wydarzenia noweli, takie jak tragiczna śmierć Marii Rzepowej i los jej męża Rzepy, podkreślają głęboki dramat wiejskiego życia. Rzepa staje się symboliczną figurą niewinności i bezradności, narażoną na zniszczenie przez bezduszny system. Ostateczne morał noweli to gorąca potrzeba edukacji oraz budowy bardziej świadomego społeczeństwa, które byłoby w stanie walczyć o swoje prawa i unikać manipulacji.

Podsumowując, „Szkice węglem” Henryka Sienkiewicza przedstawiają bolesną prawdę o życiu w polskiej wsi po powstaniu styczniowym. Obraz Baraniej Głowy ukazuje trudne uwarunkowania życia i negatywny wpływ postaci takich jak Zołzikiewicz na społeczność wiejską. Krytyka społeczeństwa przejawiająca się w noweli stawia Sienkiewicza jako krytyka niewłaściwych stosunków społecznych oraz orędownika edukacji i reform. Nowela ma ogromne znaczenie jako świadectwo problemów ówczesnej Polski, które autor pragnie prześwietlić i przywrócić do debaty publicznej.